📍 محل برگزاری: آمفی‌تئاتر امام خمینی (ره)
👤 شرکت‌کنندگان:

• دکتر صادق زیباکلام | استاد علوم سیاسی
• دکتر بیژن عبدالکریمی | نظریه‌پرداز اجتماعی

طرح کلی مناظره

در این نشست علمی، دو دیدگاه متفاوت درباره منشأ ثبات، امنیت و رفاه ملت‌ها به بحث گذاشته شد؛ دیدگاهی که بر قدرت نظامی و ملاحظات ژئوپلیتیک تأکید دارد، در برابر دیدگاهی که دموکراسی و پاسخگویی سیاسی را ریشه حل مشکلات می‌داند.

دیدگاه دکتر بیژن عبدالکریمی

دکتر عبدالکریمی سخنان خود را با انتقاد از ساده‌سازی مباحث سیاسی در فضای عمومی ایران آغاز کرد و هشدار داد که بسیاری از روشنفکران گرفتار تقلیل‌گرایی نظری شده‌اند.

وی تأکید کرد که نباید میان:

• فلسفه سیاسی (بهترین شیوه حکومت‌داری در سطح انتزاعی)
• مسائل سیاسی (راهکارهای عملی و تاریخی)

خلط مفهومی صورت گیرد.

ایشان با زیر سؤال بردن پذیرش مطلق دموکراسی غربی، آن را در مواردی به‌مثابه «چماقی جهانی» برای پیشبرد منافع قدرت‌های بزرگ توصیف کرد.

با ارجاع به تاریخ فلسفه (از سقراط تا افلاطون)، دموکراسی را مفهومی به‌شدت مسئله‌دار دانست و آن را محصول دوران پسارنسانس غرب معرفی کرد.

به باور وی، دموکراسی حاصل یک فورماسیون اجتماعی خاص است که در جوامع غیرغربی، به‌ویژه خاورمیانه ـ که فاقد نهادهای اجتماعی واسطه‌ای میان فرد و خانواده هستند ـ به‌سادگی قابل پیاده‌سازی نیست.

دکتر عبدالکریمی نتیجه گرفت که تلاش برای استقرار دموکراسی در ایران، بدون توجه به:

• هویت تاریخی
• شرایط ژئوپلیتیک
• ساختار اجتماعی بومی

راه به نتیجه نخواهد برد.

دیدگاه دکتر صادق زیباکلام

در مقابل، دکتر زیباکلام ریشه بسیاری از مشکلات ساختاری کشور را در فقدان دموکراسی دانست.

وی تصریح کرد که معضلاتی چون:

• تورم
• فساد
• تصمیمات امنیتی پرهزینه (از جمله مسئله اسرائیل)

مستقیماً به نبود پاسخگویی دموکراتیک بازمی‌گردد.

او با طرح پرسشی محوری گفت

«آیا موشک و قدرت نظامی، آرامش و رفاه می‌آورد یا نه؟»

از نظر ایشان، در یک جامعه دموکراتیک، اساساً نیازی به چنین سطحی از تسلیحات وجود ندارد.

دکتر زیباکلام تصمیم‌گیری درباره تخریب اسرائیل را نمونه‌ای از تصمیمات کلان دانست که:

• بدون رأی مردم
• بدون مجوز نمایندگان منتخب

اتخاذ شده و این امر را نشانه فقدان سازوکار دموکراتیک خواند.

تعریف دموکراسی از نگاه دکتر زیباکلام

وی دموکراسی را نه یک ایدئولوژی صرفاً غربی، بلکه مبتنی بر سه ستون بنیادین دانست:

انتخاب مستقیم مردم
محدودیت قدرت حاکمیت از طریق قانون اساسی
پاسخگو بودن حکومت در برابر مردم و نمایندگان منتخب آنان

او با اشاره به کشورهایی چون هند، ژاپن و اندونزی تأکید کرد که علی‌رغم تفاوت‌های فرهنگی، این کشورها توانسته‌اند اشکالی از دموکراسی را با موفقیت تجربه کنند و انحصار دموکراسی به غرب را توجیه‌ناپذیر دانست.

جمع‌بندی مناظره

در پایان، هر دو دیدگاه بر این نکته توافق داشتند که مسیر دستیابی به ثبات در ایران باید با توجه به:

• پیچیدگی‌های هویتی
• شرایط ژئوپلیتیک
• تجربه استعمار و تفاوت‌های منطقه‌ای

تحلیل شود.

با این حال، پاسخگو بودن نظام در برابر مردم به‌عنوان شاخص اصلی مشروعیت و موفقیت حکومت ـ چه در حوزه نظامی و چه در حوزه رفاهی ـ مورد تأکید نهایی قرار گرفت.

بخش پایانی نشست

در انتهای مناظره، دانشجویان فرصت طرح پرسش‌های خود را یافتند و اساتید با تمرکز بر اهمیت گفت‌وگو، شفافیت و پاسخگویی به سوالات پاسخ دادند.

تهیه خبر: خانم سیدی

عکاس:  خانم گل‌پرور

#دانشگاه_نسل_پنجم